Dünya Sağlık Örgütü'ne göre, dünya çapında 264 milyon insan depresyondan mustarip ve daha fazla, kolay erişilebilir tedavilere ihtiyaç olduğu aşikâr. Antidepresan ilaçlar, depresyon için en yaygın tedavi yöntemidir, ancak birçok hasta, rahatsız edici yan etkiler nedeniyle tedaviyi erken bırakmaktadır. 

Herhangi bir psikolojik sorununuz olduğunu düşünüyorsanız öncelikle bir uzman ile görüşmelisiniz. Reçetesiz de olsa ilaç kullanımı semptomlarınızı arttırabilir veya tıbbi olarak ciddi bir yan etkiye neden olabilir.

Depresyon, öfke kontrolü sorunları gibi psikolojik sorunlarınız varsa Türkiye’nin önde gelen psikoloji merkezlerinden birisi olan İzmir psikolog ve psikoterapist hizmeti sunan Nora Psikoloji Kliniği uzman kadrosu ile tüm psikolojik sorunlarınızda destekçiniz olabilir. Dilerseniz yüz yüze dilerseniz online terapi yöntemi ile birçok psikolojik sorununuzu kontrol edebilirsiniz.

Antidepresanlar gerçekten işe yarıyor mu?

Seçici Serotonin Geri Alım İnhibitörleri (SSRI), dünya çapında milyonlarca insana reçete edilen yaygın bir antidepresan ilaç şeklidir. 

SSRI onlarca yıldır kullanılıyor olsa da araştırmacılar hala neden işe yaradıklarını tam olarak bilmiyorlar. Ama iş yapıyorlar. 2018 yılında, Psikiyatri Profesörü Andrea Cipriani liderliğindeki bir araştırma ekibi, 21 antidepresan ilacın etkinliğini araştıran bir meta-analiz, 522 araştırma ve 116.477 katılımcıyı içeriyordu. Araştırmacılar, depresyondaki yetişkinlerde tüm antidepresanların plasebodan daha etkili olduğunu buldular. İşte en etkili olanlar:

• Amitriptilin
• Mirtazapin
• Venlafaksin
• Paroksetin (Paxil)
• Sertralin (Zoloft)
• Fluoksetin (Prozac)
• Sitalopram (Celexa)
• Reboksetin

Profesör Cipriani, Guardian ile yaptığı bir röportajda, depresyon hastalarının yaklaşık %60'ının antidepresan ilaç kullandıktan iki ay sonra semptomlarında %50'lik bir azalma fark ettiğini belirtiyor. 

Bu rakamlar, Davranışçı Bilişsel Terapi (BDT) gibi psikoterapinin başarı oranlarına benzer. Bilişsel davranışçı terapi, psikoterapistlerin sıklıkla başvurduğu yöntemlerden birisidir. Özellikle pandemiden sonra online terapi / online psikolog hizmetleri ile insanlar evlerinden ayrılmadan psikoterapistlerle görüşebilmekte ve sorunlarını nasıl kontrol altına alabileceklerini öğrenebilmektedirler.

Bir meta-analiz, yalnızca antidepresanların insan grupları üzerindeki etkilerini inceleyebilir, herhangi bir kişi için hangi ilacın en çok işe yarayacağını gösteremez. Bu nedenle doktorların antidepresan yazarken seçebilecekleri birden fazla ilaca ihtiyacı vardır. Biri işe yaramazsa, belki bir diğeri çalışacaktır. Ek olarak, doktorların yan etkileri dikkate alması gerekir. Cipriani'nin çalışmasında, hastalar tarafından hem etkili hem de iyi tolere edilen üç antidepresan ilaç öne çıktı:

• Agomelatin
• Eskitalopram
• Vortioksetin

Gördüğünüz gibi, en etkili ilaçlar her zaman doktorun ilk tercihi değildir. Bu nedenle doğru antidepresanı bulmak zaman alır. Doktorlar, hangi antidepresanın bireysel hasta için en etkili olacağını veya hangisinin tolere edilebilir yan etkiler vereceğini önceden bilmiyorlar. Bu bizi antidepresan ilaçlarla ilgili en büyük sorunlardan bazılarına getiriyor.

Antidepresan ilaçlarla ilgili en büyük sorun nedir?

Şimdiye kadar, antidepresan alan kişilerin yaklaşık %60'ının depresif semptomlarında önemli bir azalma fark ettiği sonucuna vardık. 

Bu, antidepresan ilaçlarla ilgili en büyük sorun olmasa da %40'a yardım edilemeyebileceği anlamına gelir. Çoğu insanın, genellikle rahatsız edici yan etkiler nedeniyle ilaç tedavisini erken bıraktığı ortaya çıktı. Aşağıdaki liste, antidepresanların yaygın yan etkilerini içerir:

• Uykusuzluk
• Gün boyunca uyku hali
• Huzursuzluk
• Kilo almak
• Azalmış cinsel ilgi, istek, performans ve tatmin sorunları
• Baş ağrısı 
• Eklem ağrısı ve kas ağrısı
• Kas spazmları/seğirmesi
• Kuru ağız
• Aşırı terleme
• Deri döküntüleri
• Baş dönmesi
• Mide bulantısı 
• Kabızlık
• İshal

Antidepresan almak genellikle güvenlidir, ancak yukarıdaki listeden de görebileceğiniz gibi, her zaman hoş değildir. 2013 yılında, Hollanda'dan bir araştırma ekibi, doğal bir çalışmada 927 antidepresan kullanımı vakasını analiz etti. 

Araştırmacılar, antidepresanların yan etkilerinin uzun süreli kullanımda devam ettiği ve daha yüksek dozda ilaç kullanımının daha ciddi yan etkilerle ilişkili olduğu sonucuna vardı.

Herhangi bir antidepresanı uzman tarafından önerilmediği sürece almanız daha büyük sorunlara neden olabilir. Fakat bir uzmanla yüz yüze görüşmek istemiyorsanız veya bunun için zamanınız yoksa online terapi yapan psikologlar ile görüşebilir, sorunlarınızla nasıl mücadele etmeniz gerektiğini öğrenebilirsiniz.

Antidepresanları diğer ilaçlarla karıştırmak

Halihazırda başka bir ilaç kullanıyorsanız ve antidepresan almayı düşünüyorsanız, çok dikkatli olmanız için bir neden var. Doktorlar genellikle iyi bilinen yan etki profilleri olan ilaçları reçete etseler de tıp uzmanlarının iki farklı ilacın birbiriyle nasıl etkileşeceğini tahmin etmesi çok zordur. 

Bazen iki ilaç kombinasyonu beklenmedik yan etkiler yaratır. Örneğin, Pravastatin veya Pravachol (yüksek kolesterol için bir ilaç) ile Paroxetine veya Paxil'in (bir antidepresan) karıştırılması, glikoz seviyelerinde beklenmedik ve sağlıksız bir artışa neden olur. Yüksek glikoz seviyeleri, diyabet riskinin artmasıyla ve uzun vadede organ ve dokuların zarar görmesiyle ilişkilidir. 

Antidepresan kesilme sendromu

Bir antidepresan ilacın dozunu düşürmek veya tedaviyi aniden durdurmak, araştırmacıların "Antidepresan kesilme sendromu" dediği duruma neden olabilir. Sendrom aşağıdaki gibi çeşitli semptomlara neden olabilir:

• Grip benzeri semptomlar (uyuşukluk, yorgunluk, baş ağrısı, ağrı, terleme)
• Uykusuzluk (canlı rüyalar veya kabuslar ile)
• Bulantı (bazen kusma)
• Dengesizlik (baş dönmesi, vertigo, sersemlik)
• Duyusal rahatsızlıklar ("yanma", "karıncalanma", "elektrik benzeri" veya "şok benzeri" duyumlar)
• Aşırı uyarılma (anksiyete, sinirlilik, ajitasyon, saldırganlık, mani, sarsıntı)

Antidepresan kesilme sendromu yaygındır. Uzmanlara göre, hastaların yaklaşık %20'si, bir antidepresan dozunu önemli ölçüde düşürdükten veya tedaviyi aniden durdurduktan sonra bundan etkileniyor.

Antidepresan kesilme sendromu yaşadığınızı düşünüyorsanız ve bir uzmanla yüz yüze konuşmak sizin için zor geliyorsa İzmir psikolog ve psikoterapi hizmetleri ile Nora Psikoloji kliniği psikolojik sorunlarınızdan kurtulmanızda destekçiniz olabilir.